Insecten zijn waardevol. Niet alleen bijen, ook Beatles. En die zongen het al: durf hulp te vragen!
Eerste hulp bij bijen
Ik schreef het al, ik heb een volk waarvan ik niet weet wat ik ermee aan moet. Eigenlijk twee inmiddels, maar laten we beginnen bij het begin. Het volk dat op twee broedkamers staat en dat mij niet al te vriendelijk bejegende. Door mijn gebrek aan ervaring kon ik niet op mijn eigen oordeel af te gaan. In zo’n situatie moet je gewoon om hulp vragen. Die kwam er in de persoon van ervaren imker Eric.
We’re going in!
Beroker full steam en zowel Eric als ik in vol ornaat, zo gingen we de stal in. Zoals het hoort. Iets wat ik vorige keren niet altijd even goed deed: werken volgens het boekje. Ik volgende wel bepaalde bladzijdes, maar andere sloeg ik over. Een daarvan was, altijd minimaal drie theedoeken bij de hand hebben. Die gebruik je om de kast, nadat je die hebt opengemaakt, af te dekken zodat de temperatuur in het volk op pijl blijft en, niet onbelangrijk, om opvliegende bijen in de kast te houden. Dit in combinatie met het gebruiken van de beroker. Door de rook zuigen bijen zich vol met honing waardoor ze minder snel steken. Eric, een ervaren imker die na 17 jaar het klappen van de zweep wel kent, begon secuur en dus volgens het boekje aan de kast. Al snel sloeg de schrik om ons hart. Een raat vol met darrenbroed!
Geen goed volk?
Dat verwacht je eigenlijk nog niet en vooral niet zoveel! Maar schrik of niet, het hoofd moest koel worden gehouden, dus gingen we noest verder, voorbereid op het ergste: een darrenbroedige koningin. Darren, zeg maar de mannetjesbijen, hebben geen verzorgende taken in het volk. Als de koningin alleen maar darren voortbrengt, is het volk ten dode opgeschreven. Nou ja, het hoeft niet het einde van het volk te zijn, er zijn ingrepen mogelijk, maar dat is gedoe en geen garantie voor succes, dus liever niet. Bij het volgende raam konden we al opgelucht ademhalen: BRIAS! Oftewel: broed in alle stadia. Dat wil zeggen: eitjes, larfjes en gesloten broed (larfjes in cellen die zijn afgesloten met een dekseltje). Dat is wat we willen zien!
Vindt de Q
Na die opluchting zou het helemaal geweldig zijn als we ook nog de koningin, ook wel de Q genoemd, zouden kunnen vinden! Aangezien dit een groot volk is, verdeeld over twee broedkamers, oftewel 20 raten, zag ik het somber in. Talent voor het herkennen van de Q bezit ik vooralsnog niet en bij het vooruitzicht zoveel raten na te moeten kijken zakte me de moed in de schoenen. Ik weet wel dat de meest voor de hand liggende locatie voor de Queen Bee in de buurt van het broed is, zij legt immers de eitjes, waardoor het aantal raatjes dat je kritisch moet bekijken al wat kleiner wordt, maar dan nog, zie haar maar eens te vinden tussen al die krioelende insectjes. Ook hier was ik blij dat er hulp was. Eric had haar al snel gevonden en na wat aanmoedigingen en aanwijzingen in de juiste richting zag ik haar uiteindelijk ook. Meteen een foto gemaakt zodat ik thuis rustig kon bestuderen hoe ze eruit ziet. Dat viel tegen: ook op de foto ging het me niet makkelijk af om haar te vinden. Na lang staren en turen is het gelukt! Tenminste dat denk ik, getuige de close up hieronder, al sluit ik niet uit dat ik het hier niet bij het juiste eind heb en dat dit niet de Q is. Als dat zo is, laat het me weten via het contactformulier!
Eind goed, al goed
Behalve dat er een koningin is die zorgt voor gezond broed zagen we ook dat deze bijen genoeg te eten hadden en dat er veel stuifmeel binnenkomt. Om te zorgen dat ze niet gaan zwermen hebben we er een paar ramen met voer uitgehaald. Deze hebben ze niet nodig en we kunnen deze gebruiken voor tijden en/of volken die het wel goed kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld voor een aflegger. Wat dat is, daar zal ik een andere keer een blog aan wijden. In de lege straatjes hebben we zogenaamde bouwraten gehangen. Op deze raten kunnen werksters nieuwe cellen bouwen. Daar slaan ze honing en nectar in op en de Q legt daar haar eitjes. Zolang ze ruimte hebben om te bouwen, zullen ze minder geneigd zijn om de kast te verlaten en te zwermen. Dit was de laatste handeling in deze kast. Van tevoren zag ik er echt tegenop om in deze kast te gaan werken en had me er al op voorbereid dat we deze zouden moeten sluiten. Het was dan ook geweldig dat we konden constateren dat dit een goed volk is, dat in goede staat verkeert. De les die ik hier heb geleerd: als je dit volk rustig benadert en ze behandelt zoals ze hebben verdiend, zijn ze rustig en kun je prima in deze kast werken. Het volk ontwikkelt zich goed en er is zelfs een goede kans dat er straks voorjaarshoning is!
Zorg nr. 2
Dan was er nog een volk waar ik me zorgen over maakte. Het is een volk dat eerst in een andere bijenstal stond, maar dat we afgelopen winter hebben overgebracht naar de Windhoek. Het was al een klein volkje, maar toen ik afgelopen week honing uit de kast zag druipen maakt ik me echt zorgen. Normaal zie je mul onder een kast liggen, een geel/oranje laagje gruis van bijvoorbeeld afgeknaagde dekseltjes waar voer onder zat. Daarvan was hier niets te zien.
Probleem 1: nosema
Een paar weken geleden had ik wel gekeken of ze genoeg voedsel hadden, en dat was het geval, maar ik heb het volk toen niet gecontroleerd. Ze zaten maar op twee, drie raampjes op een kleine tros. Ze zagen er al kwetsbaar uit en daarom wilde ik ze niet verstoren bij lage temperaturen. Maar nu er honing uit de kast druppelde wist ik dat actie echt geboden was. Bij de één voor één controle van de raampjes werden de problemen al snel duidelijk. De raatjes waar het volkje op zat waren vies. Om niet te zeggen, smerig. De raten zaten onder bijendiaree. Eric wist meteen dat dit beeld past bij nosema, veroorzaakt door een darmparasiet. Ik kende deze ziekte alleen uit de theorie, maar hoe dat eruit ziet, geen idee. Nu dus wel.
Probleem 2: moerloos
Maar dat was niet het enige probleem. We zagen geen koningin. We zagen wel dat er eitjes waren, maar er zaten meerdere eitjes in een celletje. Dat betekent dat werksters zelf eitjes hebben gelegd. En dat doen ze alleen maar als er geen koningin is. Of in imkersjargon, als het volk moerloos is. Uit deze eitjes, als ze zich onder deze omstandigheden al zouden ontwikkelen tot bijen, komen alleen maar darren. Zoals boven al besproken, dat zijn geen bijen die het volk verder kunnen verzorgen. Darren zijn er alleen maar om een Q buiten het eigen volk te bevruchten, verder hebben ze geen taak. Boven schreef ik ook dat er ingrepen mogelijk zijn, maar gezien de kwetsbare staat waarin we dit volk hadden aangetroffen konden we maar een conclusie trekken: dit volkje heeft geen toekomst.
Oplossing: afvoeren
Het enige wat we konden doen is het volk afvoeren, zorgen dat de nog levensvatbare bijen op zoek gaan naar een ander onderkomen. Dat doe je door te zorgen dat de bijen niet meer in de kast kunnen. Nu maar hopen dat die bijen opgenomen worden in de andere volken in de bijenstal.
De laatste twee
Die eerste twee kasten waren een hele operatie. Dat vond mijn rug ook en dan hadden we nog twee te gaan, zucht. Wie weet wat we daar nog aan zouden treffen! Daar kan ik kort over zijn: weinig. Gelukkig. Het verslag over deze twee is dan ook kort. De volken waren niet groot, dus we hebben ze krapper gezet. Dat betekent dat we aan de zijkanten dichte raampjes, genaamd sluitblokken, hebben geplaatst en bij een volk nog een bouwraat. Dit moet voldoende zijn om zich verder te kunnen ontwikkelen tot gezonde volken!